Stel jezelf eens voor: wie ben je en wat doe je?

“Mijn naam is Jan-Hendrik Bouman en ik ben strategisch omgevingsmanager en projectmanager bij Cleverland. Ik was tot eind 2018 projectleider in verschillende technische disciplines bij Intertechniek. Sinds de afsplitsing van Cleverland in 2019 ben ik daar actief en richt ik me naast projectmanagement ook op omgevingsmanagement.

We houden ons binnen Cleverland bezig met omgevingsmanagement vanuit de aannemer en vanuit de opdrachtgever. Ik zoek raakvlakken tussen projectmanagement en omgevingsmanagement. Zo integreer ik omgevingsgerichte ontwerpen in het ontwerpproces, die over het algemeen bij de gemeentelijke opdrachtgeversrol liggen. Hierbij ligt onze focus op projecten in het ruimtelijk domein.”

Wat doet een strategisch omgevingsmanager precies?

“Een omgevingsmanager, betrokken bij de realisatie, houdt zich met name bezig met de overlast en de communicatie daarover tijdens de uitvoering van een project. Daar kan je over het algemeen niet heel veel kanten mee op. Dit stukje omgevingsmanagement bevindt zich namelijk aan de achterkant van een project, waardoor sturing niet echt meer mogelijk is.

Met strategisch omgevingsmanagement is dat wél mogelijk. Je zit dan namelijk nog aan de voorkant van een project. Een opdrachtgever, zoals een gemeente of provincie, komt met een initiatief dat van een idee naar een concrete opgave moet gaan. Als strategisch omgevingsmanager wil je zo vroeg mogelijk in deze voorfase van het project betrokken zijn, zodat ook kan worden bepaald hoe je de omgeving het beste betrekt om een optimaal resultaat te behalen.”

Kan je een voorbeeld geven van strategisch omgevingsmanagement binnen een project?

“Een voorbeeld is de herinrichting van een straat. Naast de werkzaamheden voor het project, komt hier tegenwoordig ook het klimaat bij kijken (klimaat adaptief ontwerpen). Tegenwoordig is dat een belangrijk onderdeel bij ieder project. Er moet meestal meer groen worden aangebracht en waterberging en infiltratie worden aangelegd om de leefomgeving te verbeteren. Dit gaat dan soms koste van andere zaken, zoals parkeergelegenheid. Daarnaast wil je de omgeving zo ver krijgen om zelf na te denken over bijvoorbeeld het klimaatadaptief maken van hun eigen voor- en achtertuin.

Je gaat als strategisch omgevingsmanager dus vroeg in het proces nadenken over hoe je de omgeving hierover gaat benaderen en hoe je draagvlak creëert. Je wil beweging in gang zetten. Hiervoor ontwikkel je een visie, die je vervolgens door vertaalt naar de omgeving. Deze visie wordt vervolgens op operationeel niveau omgezet naar de praktijk, in de vorm van bijvoorbeeld participatieprojecten.”

Hoe pas jij strategisch omgevingsmanagement dan daadwerkelijk toe in de praktijk?

“Afhankelijk van het project maak ik gebruik van verschillende middelen om inzicht te krijgen in de omgeving waar ik mee te maken heb. Wij gebruiken onderzoeksinformatie die ons inzicht geeft in het gedrag van mensen, gebaseerd op hun volledige postcode (PC6). Daarnaast maken we ook gebruik van GIS-informatie. Zo kom ik erachter met wie ik te maken heb, wat voor soort wijk het is het en hoe wij deze personen het beste kunnen benaderen. Hierbij maken we dan bijvoorbeeld onderscheid in early adopters, mensen die in een vroeg stadium openstaan voor nieuwe initiatieven, of mensen die eerst de kat uit de boom kijken.

Vervolgens kiezen we een communicatiestrategie. Een voorbeeld is de bewonersavond. Aanwezigen kregen ieder drie kaartjes met daarop: wat is er goed, wat kan beter, waar moeten we aandacht voor hebben? Met gekleurde stickers brachten we zo aandachtsgebieden in kaart, die gelijk op de avond ook werden teruggegeven. Dat geeft direct gespreksonderwerpen. Zo nemen we de visie van de omgeving mee in het ontwerp.”

Welke uitdagingen kom jij vaak tegen?

“Je probeert de juiste mix te vinden om alle ingrediënten van het ontwerp met elkaar te combineren. Hierbij moet je aan de voorkant niet te hoge verwachtingen creëren. Je wil geen beloftes doen die je uiteindelijk niet kunt waarmaken. Je moet de ruimte en de mogelijkheden die een opdrachtgever heeft, goed afstemmen op de communicatie richting de omgeving.”

Wat vind jij het leukste aan jouw werk?

“Het procesmatig uitzetten van raakvlakken en het strategisch en creatief nadenken om problemen in het vervolgtraject, tijdens de uitvoering, te voorkomen.”

Wat zou je andere strategische omgevingsmanagers meegeven?

“Hoe eerder je begint, hoe beter! Begin vroeg in het proces met het in kaart brengen van de omgeving en speel hierop in. Stap in de schoenen van buurtbewoners en denk vanuit de omgeving!”